 |
15خرداد یک روز عادی و معمولی در تاریخ انقلاب اسلامی ایران نیست بلکه از این روز بزرگ و تاریخی به عنوان مبدأ نهضت امام خمینی(ره) برای سرنگونی رژیم پهلوی یاد می کنند.
15 خرداد سال 1342 در برخی نقاط کشور قیامی رخ داد که 15 سال بعد ثمره آن به بار نشست و رژیم تا بن دندان مسلح پهلوی از صفحات تاریخ محو شد و به گفته و تحلیل اکثر قریب به اتفاق تاریخ نگاران انقلاب، قیام ۱۵ خرداد سال 42 به این سرنگونی سرعت بخشید.
مبارزات امام راحل در سال 1342 رنگ و بوی جدیدی به خود گرفته بود و ایشان در سخنرانی های متعددشان و در میان طلاب و علمای قم، به طور علنی از شاه و عملکرد دستگاه پهلوی انتقاد می کردند که این انتقادات بی پرده و شفاف، ماهیت پلید محمد رضا شاه را برای همگان روشن و واضح ساخت.
سخنرانی امام در محرم سال 42 خشم شاه را برانگیخت
اما سخنرانی امام در محرم سال 1342 بیش از همه سخنرانی های ایشان باعث ناراحتی شاه شد به طوری که ساواک شبانه و به دستور دستگاه حاکمه، رهبر انقلاب اسلامی را دستگیر و روانه زندان کرد که این امر موجب ناراحتی و خشم مردم متدین و انقلابی ایران اسلامی شد.
در این میان اولین جرقه قیام 15 خرداد سال 1342 در قم زده شد و صبح روز بعد از دستگیری امام، مردم قم به همراه علما و روحانیون به خیابان ها ریخته و آزادی مرجع تقلیدشان را خواستار شدند.
در برخی شهرستان ها و مراکز استان کشور نیز تحرکات و اجتماعاتی علیه رژیم پهلوی انجام شد، به گواهی تاریخ و بر اساس نظر کارشناسان تاریخی آنچه در ورامین و پیشوا اتفاق افتاد، حرکتی بی نظیر و بی مانند در تاریخ ایران بود.
حرکت کفن پوشان ورامین و پیشوا در تاریخ ایران بی نظیر است
تا پیش از دستگیری امام خمینی (ره) شاه با تبلیغ اصلاحات ارضی به دنبال ایجاد رضایتمندی در میان طبقه مستضعف جامعه بود به طوری که محمدرضا شاه اعلام کرد که به کشاورزان زمین اختصاص می دهد و این امر بر اساس روال معمولی باید مورد استقبال کشاورزان قرار می گرفت.
در این میان شغل اکثر مردم ورامین و پیشوا کشاورزی و دامپروری بود به همین خاطر با توجه به اتخاذ سیاست اصلاحات ارضی توسط شاه، باید مردم این منطقه طرفدارای خود را از شاه اعلام می کردند اما چه اتفاقی افتاد که مردم ورامین و پیشوا از همه امتیازات مادی گذشتند و با پوشیدن کفن به استقبال مرگ رفتند.
تاریخ ورامین حکایت از دینداری و ولایتمداری مردم این خطه دارد به طوری که بر اساس اسناد تاریخی مردم این منطقه بسیار زود به اسلام گرویدند و مسجد جامع 800 ساله این شهرستان نشان دهنده عمق باور دینی و انقلابی مردم ورامین دارد.
قیام 15 خرداد ورامین یک حرکت خودش و مردمی بود
ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که بر اساس اظهارات شاهدان عینی و مورخان تاریخی حرکت کفن پوشان منطقه ورامین از یک مبدأ خاص صورت نگرفت بلکه مردم مناطق مختلف ورامین از جمله شهر ورامین، پیشوا و روستای محمد آباد عرب ها سه مبدأ اصلی قیام کفن پوشان ورامین را تشکیل دادند.
از طرف دیگر آنچه از کتب تاریخی به دست می آید آن است که حرکت کفن پوشان از سه منطقه ورامین، پیشوا و محمدآباد عرب ها به صورت خودجوش و مردمی انجام شده است که پس از ورود مردم پیشوا و محمدآباد به ورامین، قیام کنندگان حرکت خود را به صورت دسته جمعی به سمت تهران انجام دادند.
هفت ستاره درخشان قیام 15 خرداد ورامین/ بسیاری از قیام کنندگان مفقود الاثر شدند
در کتب تاریخی تعداد مشخصی برای قیام کنندگان 15 خرداد منطقه ورامین ذکر نشده اما به گفته شاهدان عینی 15 خرداد آنچنان جمعیتی در این قیام حضور داشتند که انتهای جمعیت به هیچ عنوان مشخص نبود.
در این قیام تاریخی هفت ستاره درخشان به نام های حسن خانی، سیر مرتضی طباطبایی، جعفر عرب مقصودی، امیر معصومشاهی، مصیب مهابادی، ابوالقاسم اردستانی و عزت الله رجبی به درجه رفیع شهادت نائل آمدند و تعداد کثیری از قیام کنندگان نیز زنده به گور شده و در حالی که جان در بدن داشتند به صورت دسته جمعی دفن شدند.
در این میان حتی رژیم پهلوی هزینه تیرهای استفاده شده در این قیام را از خانواده های مسببان اصلی و شهدای قیام 15 خرداد دریافت کرد و بسیاری از جوانان و عوامل اصلی قیام 15 خرداد توسط شاه زندانی و مورد شکنجه شدید قرار گرفتند.
امروز و پس از گذشت نیم قرن از آن حادثه تاریخی به دلیل عملکرد وحشیانه رژیم پهلوی، از برخی افراد حاضر در این قیام خبری نیست و بر اساس مستندات تاریخی جزو افرادی هستند که توسط ساواک به صورت دسته جمعی زنده به گور شدند.
تجلیل امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری از کفن پوشان ورامین و پیشوا
این حرکت آن چنان عظیم و بزرگ بود که امام خمینی(ره)، 15 خرداد را برای همیشه عزای عمومی اعلام کردند و در سخنرانی معروفشان فرمودند که آقایان و جوانان ورامینی حق ویژه بر ما دارند، آنها در پانزده خرداد زحمت کشیدند و جوانان خودشان را از دست دادند.
مقام معظم رهبری نیز در جریان سفر به ورامین بیان داشتند که شهدای مظلوم و گمنام ورامین همچون ستاره های درخشانی نه فقط در آسمان ورامین بلکه در آسمان ایران اسلامی خواهند درخشید.
حاج امیر اکبری یکی از کسانی است که در قیام 15 خرداد سال 1342 نقش محوری و مهمی ایفا کرده است به طوری که اولین کسی که خبر دستگیری امام را به مردم ورامین رساند وی بود که منجر به دستگیری آقای اکبری در روز 15 خرداد شد.
انتهای جمعیت قیام کنندگان ورامین دیده نمی شد/ نیروهای نظامی از تهران دستور تیر گرفته بودند
حاج امیر اکبری در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اتفاقات رخ داده در 15 خرداد سال 1342 اظهار داشت: بنده در روز 15 خرداد برای تهیه نان به نانوایی رفتم که در انجا متوجه دستگیری امام شدم اما هنوز این خبر تأیید نشده بود به همین خاطر تصمیم گرفتم که به تهران رفته و از آخرین اوضاع پایتخت با خبر شوم.
وی افزود: وقتی به تهران رسیدم با مجروحان در خیابان برخورد کردم به همین خاطر متوجه شدم که خبر دستگیری امام صحت دارد به همین خاطر سریعا خود را به ورامین رساندم تا مردم ورامین را در جریان امور قرار دهم.
این قیام کننده 15 خرداد ادامه داد: پس از بازگشت به ورامین به همراه جمعی از کسبه تصمیم گرفتیم مغازه را به نشانه اعتراض تعطیل کنیم که در این میان مأموران شهربانی سر رسیدند و اعلام داشتند که نباید مغازه ها تعطیل شود که این مسأله سبب درگیری لفظی بین بنده و مأموران شهربانی شد.
اکبری اضافه کرد: زمانی که برای اقامه نماز به مسجد رفتم بین دو نماز، مأموران شهربانی از درهای مختلف مسجد وارد شدند و اعلام کردند که قصد دستگیری بنده را دارند که با مخالفت نمازگران روبرو شد اما مأموران به زور مرا به شهربانی بردند.
وی عنوان کرد: در فاصله دستگیری و انتقال من به شهربانی، مردم آماده قیام شدند به طوری که مردم پیشوا، محمدآباد عرب ها و ورامین در حمایت از امام و مرجعیت با پوشیدن کفن حرکت کرده و شعار یا مرگ یا خمینی سر دادند.
اکبری بیان داشت: در پل کارخانه قند جمعیت به حدی بود که انتهای جمعیت به سختی دیده می شد و این نشان دهنده عمق ارادت و باور دینی مردم این منطقه بود که با شنیدن دستگیری امامشان قیام کرده بودند.
وی یادآور شد: ساواک و شهربانی که از حرکت مردم ورامین مطلع شده بود با اعزام نیروی نظامی از تهران به ورامین، در پل باقرآباد راه قیام کنندگان را سد کرد و اعلام داشت که اگر کفن پوشان ورامین به حرکت خود ادامه دهند، اجازه تیراندازی دارند.
اکبری متذکر شد: در این میان یکی از جوانان قیام کننده فریاد حمایت از امام را سر داد که نیروهای نظامی شروع به تیراندازی کردند و مردم برای محافظت از خود به داخل نیزارهای اطراف پل باقرآباد پناه بردند.
وی ادامه داد: در این قیام تعداد زیادی از مردم به شهادت رسیده و یا مفقود الاثر شدند و دیگر هیچگاه خبری از آنان به دست نیامد و تعداد زیادی نیز توسط ساواک زندانی و افراد زیادی نیز تا مدت ها فراری بودند.
به هر ترتیب قیام 15 خرداد سال 1342 در تاریخ ماند و برای همیشه به عنوان برگ زرینی در تاریخ مبارزاتی مردم ورامین و پیشوا ثبت شد.
15 خرداد؛ نقطه ی آغازین انقلاب اسلامی
امام خمینی قیام 15 خرداد 1342 خورشیدی را منشأ، مبدأ و نقطه آغازین انقلاب عنوان کردند، زیرا این خیزش تاریخی، شروع رویارویی نهضت اسلامی در برابر حکومت استبدادی پهلوی بود و بستری مناسب را برای شکل گیری مبانی فکری ، سیاسی، اجتماعی انقلاب اسلامی فراهم آورد.
نهضت امام خمینی از سال 1341 خورشیدی آغاز شد و در 1357 خورشیدی انقلاب اسلامی به پیروزی رسید، به یقین قیام 15 خرداد 1342 نقش انکار ناپذیر و درخشانی را در پیروزی این نهضت اسلامی ایفا کرد.
نیروهای امنیتی رژیم در ماه محرم به روحانیون اطلاع دادند که در سخنرانی های خود برای مردم از سه چیز صحبت نکنند، از شخص شاه بدگویی نکنند، در مورد اسراییل حرف نزنند و در مورد اینکه اسلام در خطر است صحبت نکنند.
امام خمینی که نشان داده بود، در مبارزه ی خود علیه استبداد محکم و استوار است، در 13 خرداد 1342 خورشیدی برابر با 10محرم سخنان کوبنده ای را علیه رژیم پهلوی بیان کرد.
امام نه تنها به حرف های نیروهای امنیتی توجهی نشان نداد، بلکه این حرکت شاه را نتیجه ی ترس او از بیداری و حرکت مردم در همراهی با نهضت اسلامی دانست. به همین دلیل در سخنانی تاریخی در 10 محرم در مدرسه ی فیضیه فرمود: «شما اهالی محترم قم ملاحظه فرمودید آن روز که آن رفراندوم غلط، آن رفراندوم مفتضح انجام گرفت، آن رفراندومی که برخلاف مصالح ملت ایران بود با زور سرنیزه اجرا شد ... آیا روحانیت و اسلام ارتجاع سیاه است؟ لکن تو مرتجع سیاه، انقلاب سفید کرده ای؟! .... چرا این قدر می خواهی مردم را اغفال کنی؟ چرا مردم را این قدر تهدید می کنی؟... امروز به من خبر داده اند که عده ای از وعاظ و خطبا تهران را برده اند به سازمان امنیت و تهدید کرده اند که از سه موضوع حرف نزنند: 1- از شاه بدگویی نکنند 2- به اسراییل حمله نکنند 3- نگویند که اسلام در خطر است. دیگر هر چه بگویند آزادند.
...تمام گرفتاریها و اختلاف های ما در همین سه موضوع نهفته است. اگر از این سه موضوع بگذریم، دیگر اختلافی نداریم و باید دید که اگر ما نگوییم شاه چنین و چنان است آیا آن طور نیست؟ اگر ما نگوییم اسراییل برای اسلام و مسلمان ها خطرناک است آیا خطرناک نیست؟ و در اصل چه ارتباطی و تناسبی بین شاه و اسراییل است که سازمان امنیت می گوید: از شاه صحبت نکنید، از اسراییل نیز صحبت نکنید؟ آیا به نظر سازمان امنیت شاه، اسراییلی است؟» سخنرانی تند ایشان در واقع شمارش معکوس سقوط رژیم پهلوی بود.
این سخنان به سرعت به تهران گزارش شد. در ساعت 4 صبح 15 خرداد کامیون هایی که سربازان و نیروهای امنیتی در آن بودند از تهران ماموریت یافتند تا امام خمینی را دستگیر کنند.
آنها امام را در حالی که مشغول خواندن نماز بود، دستگیر و در بازداشتگاه افسران تهران زندانی کردند. غروب آن روز ایشان را به زندان قصر بردند.
بازداشت امام خمینی و رسیدن این خبر به گوش مردم سبب شد که یک قیام مردمی و گسترده علیه رژیم پهلوی در 15 خرداد شکل بگیرد.
پیر و جوان، زن و مرد از روستا و شهر خود، به طرف منزل رهبر خود حرکت کردند. شعار اصلی جمعیت «یا مرگ یا خمینی» بود که از تمام شهر قم به گوش می رسید.
نیروهای رژیم پهلوی در این شهر برای ایجاد ترس بیشتر مردم، مستقر شدند و سعی داشتند قیام را به شدت سرکوب کنند. از طرف دیگر خبر دستگیری امام خمینی به تهران، شیراز، مشهد و دیگر شهرها رسید و در شهرهای مختلف کشور نیز همانند قم، آزادی امام را فریاد می زدند. مردم ورامین به طرف تهران حرکت کردند. تعداد زیادی از مردم در این تظاهرات به شهادت رسیدند.
جمعیت زیادی که در تهران حضور داشتند به طرف کاخ شاه حرکت کردند.
ارتشبد حسین فردوست که از نزدیک ترین افراد به محمدرضا پهلوی بود، درباره ی قیام 15 خرداد 1342 هجری خورشیدی در خاطرات خود نوشته است: مسوولان اطلاعاتی و امنیتی کشور و شخص محمدرضا از چنین حرکت مردمی اطلاع نداشتند. محمدرضا مساله ی روحانی ها را جدی نگرفته بود و خطر تیمور بختیار را بیش از مردم می دانست. از آنجا که این حرکت، یک حرکت، مردمی و بدون برنامه ریزی قبلی بود، ساواک به کلی غافلگیر شد و محمد رضا شاه به شدت به وحشت افتاد.
همچنین ارتشبد حسین فردوست در توضیح وخامت اوضاع می نویسد: به اویسی فرمانده لشگر گارد ویژه گفتم تنها راه این است که هر چه آشپز و نظافتکار و اسلحه دار و غیره در لشگر داری مسلح کنی.
روز 15 خرداد در تهران و قم حکومت نظامی برقرار شد، با این حال در روزهای بعد، تظاهرات گسترده یی برپا شد که در هر مورد به درگیری خونین انجامید و مردم زیادی به شهادت رسیدند.
امام خمینی پس از 19 روز حبس در زندان قصر به زندانی در پادگان عشرت آباد منتقل شد. محمدرضا پهلوی 2 روز پس از نهضت 15 خرداد، قیام مردم را «بلوا و اقدامی وحشیانه» نامید و سعی کرد تا آن را به خارج از مرزها نسبت دهد.
به گفته ی کاتوزیان در نهضت 15 خرداد: بازرگانان خرده پا، مغازه داران، پیشه وران، دانشجویان، کارگران، بیکاران و فعالان سیاسی حضور داشتند.
محمدرضا پهلوی با اصرار اسدالله علم نخست وزیر وقت، سرلشگر اویسی را مامور گشودن آتش به روی مردم کرد. دولت، تعداد کشته ها را کمتر از 90 تن اما ناظران تعداد شهدا را چند هزار تن اعلام کردند. امام خمینی هم در روزهای پایانی مرداد 1342 از زندان آزاد شد.
قیام 15 خرداد یک خیزش خودجوش و ناگهانی بود، حرکت انفجارآمیز مردمی بود، در برابر ارتشی که کورکورانه عمل می کرد.
در پایان می توان گفت که مردم ایران اسلامی با این قیام نشان دادند که در برابر رژیم استبدادی هرگز کوتاه نمی آیند. رهبری مدبرانه ی امام و ایستادگی و مقاومت مردم در برابر رژیم پهلوی سبب شد تا سرانجام در 22 بهمن 1357 خورشیدی انقلاب اسلامی ایران به پیروزی رسید.
نظرات شما عزیزان:
آمار
وب سایت:
