شهادت امام حسن(ع)

نحوه شهادت امام حسن علیه السلام

امام حسن علیه السلام روز پنجشنبه هفتم صفر، و به قولی بیست و هشتم و به قول دیگر در آخر ماه صفر سال 49ه.ق در سن 47 سالگی بر اثر زهری که به او خوراندندبه شهادت رسید، و در قبرستان بقیع (واقع در مدینه) به خاک سپرده شد.

مسموم شدن امام حسن علیه السلام توسط جعده

شیخ کلینی «ره » از ابوبکر حضرمی نقل می کند که گفت «جعده » دختر اشعث بن قیس کندی امام حسن علیه السلام را با زهر مسموم کرد. و نیز یکی از کنیزان آن حضرت را زهر داد و مسموم نمود، زهر را برگردانید،ولی آن زهر در درون جان امام حسن علیه السلام جای گرفت ومجروح کرد و آن حضرت بر اثر آن، شهید شد».

مؤلف گوید: جعد دختر اشعث بن قیس بود، مادر او«ام فروه » خواهر ابوبکر بود (بنابراین جعده دختر عمه عایشه بوده است!!).

اجرای وصیت، توسط امام حسین علیه السلام و جریان آشوب بنی امیه

هنگامی که امام حسن علیه السلام به شهادت رسید، امام حسین علیه السلام او را غسل داد و کفن کرد و جنازه او را درمیان تابوت گذارد و به محلی که رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم درآنجا بر جنازه ها نماز می خواند، حرکت داد، و نماز برجنازه خواند.

چگونگی دفن آن حضرت

هنگامی که آن حضرت وفات کرد، جنازه اش را روی تابوتی گذاشتند و او را به محلی که پیامبر صلی الله علیه و آله بر جنازه ها نماز می خواند بردند.

امام حسین علیه السلام بر جنازه ی آن حضرت نماز خواند و سپس جنازه را کنار قبر رسول خدا حرکت داد و در آنجا اندکی توقف داد.

عایشه خبردار شد که بنی هاشم قصد دارند، جنازه ی حسن علیه السلام را در کنار قبر رسول خدا صلی الله علیه و آله دفن کنند. پس بر استری زین کرده سوار شد و به آنجا آمد و گفت:«فرزند خود را از خانه ی من بیرون برید که نباید در اینجا چیزی دفن شود و نباید حجاب رسول خدا صلی الله علیه و آله دریده شود».

امام حسین علیه السلام به او فرمود: تو و پدرت، از پیش، حجاب پیامبر صلی الله علیه و آله را دریدید و تو به خانه ی پیامبر صلی الله علیه و آله کسی را بردی (مقصود ابوبکر است) که دوست نداشت نزدیک او باشد و خدا از این کار از تو بازخواست خواهد کرد.

همانا برادرم حسن علیه السلام ، به من امر کرد که جسدش را نزدیک پدرش بیاورم تا تجدید عهد کند. بدان که برادرم از همه ی مردم به خدا و رسولش و قرآن داناتر بود. او داناتر از این بود که حجاب رسول خدا صلی الله علیه و آله را پاره کند. اگر دفن کردن در کنار قبر رسول خدا صلی الله علیه و آله از نظر ما جایز بود، می فهمیدی که بر خلاف میل تو او در آنجا دفن می شد.

پس امام حسین علیه السلام، بدن مبارک برادر را به سوی بقیع حرکت داد.3

تیر باران بدن امام مجتبی علیه السلام

مرحوم علامه مجلسی و محدث قمی و ابن شهر آشوب نوشته اند که، هنگام دفن بدن مبارک امام حسن علیه السلام دستور دادند جنازه ی آن حضرت را تیر باران نمودند، تا جایی که هفتاد تیر از جنازه ی آن حضرت بیرون کشیدند.4

پس بنی هاشم خواستند شمشیر بکشند و جنگ کنند؛ ولی امام حسین علیه السلام فرمود: به خدا سوگند! وصیت برادرم را ضایع نکنید. پس به آنها فرمود: اگر وصیت برادرم نبود، هر آینه او را دفن می کردم و بینیهای آنها را به خاک می مالیدم. و آنگاه جنازه را به طرف بقیع حرکت دادند و در کنار جده اش فاطمه ی بنت اسد دفن نمودند.5

پاداش زیارت قبر شریف امام حسن علیه السلام

امام صادق علیه السلام از پدرش امام باقر علیه السلام نقل کرد که فرمود:

« امام حسین علیه السلام در هر شب جمعه، قبر امام حسن علیه السلام را زیارت می کرد.» شیخ طوسی (ره) در کتاب تهذیب روایت می کند:

روزی امام حسن علیه السلام به رسول خدا صلی الله علیه و آله عرض کرد:

پاداش کسی که ما را زیارت کند چیست؟ پیامبر صلی الله علیه و آله در پاسخ فرمود:«آن کس که مرا در حال حیات و ممات، زیارت کند یا پدر، یا برادر، یا تو را هنگام زندگی، و بعد از مرگ زیارت کند، بر من سزاوار است که او را در روز قیامت، از حوادث آن روز، نجات دهم...»

سلام بر کسی که پس از شهادت، پارچه های کفنش بر اثر تیرهای دشمن، سوراخ سوراخ شد.6

2- نه همچون تلاشگر پیروز، در طلب دنیا بکوش، و نه مانند تسلیم شدگان به تقدیر تکیه کن (نه حرص و نه تنبلی) چرا که تحصیل فضل (دنیای حلال) سنت است، و حرص نزدن، «عفت» می باشد، نه عفت موجب پس زدن رزق است، و نه حرص موجب افزایش رزق می باشد (بنابراین در کسب تأمین معاش زندگی، حد اعتدال را رعایت کن)»

3- هیچ قومی، مشورت نکردند، مگر اینکه راه وصول هدفشان را یافتند.

4- آن کس که عقل ندارد، ادب ندارد، و آن کس که همت ندارد، جوانمردی ندارد و آن کس که دین ندارد، حیا ندارد.

5- نزدیک و خویشاوند، کسی است که دوستی او را نزدیک کند، گرچه نسبش دور باشد.

6- کسی که رفت و آمد به مسجد را ادامه دهد، به یکی از هشت فایده برسد: 1. بهره مندی به یکی از آیات محکم (روشن) قرآن 2. پیدا کردن رفیقی سودبخش 3. فراگیری علم تازه 4. برخورداری از رحمتی که در انتظارش بود 5. بهره مندی از سخنی که راهنمای او شود 6. یا پندی که مانع گناه گردد 7. نکردن گناه از روی حیاء 8. نکردن گناه از روی خوف الهی

وقت‏شهادت

در پایان این بخش این را هم بد نیست‏بدانید که در تاریخ شهادت آن حضرت و مقدار عمر آن بزرگوار در آن روز، در روایات شیعه و اهل سنت اختلاف بسیار است، که عمده آنها اقوال زیر است:

1.آخر ماه صفر سال 49 هجرى در سن 47 سالگى. (1)

2.هفتم ماه صفر سال 49 یا سال 50 در 47 سالگى یا 48 سالگى. (2)

3.بیست و هشتم ماه صفر سال 50 یا 49 هجرى در 47 یا 48 سالگى. (3)

4.شهادت آن حضرت در سال 49 و در سن 45 سالگى آن حضرت بوده. (4)

5.شهادت آن حضرت در پنجم ربیع الاول سال 49 یا 50 هجرت در سن 47 سالگى بوده است. (5)

و چنانکه مى‏دانیم، مشهورترین اقوال در این باره از نظر تاریخ شهادت، همان قول سوم و دوم است، و ضعیفترین آنها نیز قول پنجم مى‏باشد، و مشهورترین اقوال در مورد عمر آن حضرت نیز همان چهل و هفت‏سالگى است، چنانکه از مجلسى(ره)نیز نقل شده است.

و صاحب کتاب منتخب التواریخ گوید: خلافى نیست در اینکه وفات آن حضرت در روز پنجشنبه بوده است، و الله العالم.

پى‏نوشتها:

1.بحار الانوار، ج 44، صص 140-134، به نقل از کافى و تهذیب و کفایة النصوص.

2.بحار الانوار، ج 44، ص 134، به نقل از دروس شهید و مصباح کفعمى.

3.مناقب ابن شهرآشوب، ج 4، ص 29 و بحار الانوار، ج 44، ص 149 به نقل از کتاب العدد.

4.کشف الغمة، ج 2، ص 161، به نقل از جنابذى از علماى اهل سنت.

5.کشف الغمه، ج 2، ص 160، به نقل از ابن طلحه شافعى.

زبیر بن بکار در کتاب «انساب قریش» بنقل از محمد بن حبیب از ابن عباس نقل می کند که نخستین خواری عرب زمانی بود که حسن بن علی(ع) درگذشت.

در کتاب «مقاتل الطالبیین» آمده است که به ابواسحق گفتند: مردم چه زمانی بدبخت شدند؟ گفت: آن روز که حسن بن علی(ع) درگذشت, زیاد به عنوان فرزند نامشروع ابوسفیان شناخته شد و حجربن عدی بقتل رسید.

گفتیم که یکی از شروط امام(ع) در صلح با معاویه این بود که او برای بعد از خود کسی را به عنوان جانشین برنگزیند و خلافت نیز بعد از وی درخاندانش باقی نماند.

ابوالفرج می نویسد: معاویه تصمیم گرفت برای سلطنت فرزند خود, یزید, از مردم بیعت بگیرد, در این راه هیچ مشکلی برای او مهمتر از وجود حسن بن علی و سعد بن ابی وقاص نبود. برای رفع این مانع, سمی را توسط مامورین خود بمدینه فرستاد و هر دو نفر بوسیله سم از دنیا رفتند.

معاویه برای دختر اشعث پیغام داد که اگر تو حسن بن علی را مسموم کنی, من ترا به عقد همسریفرزندم یزید در خواهم آورد. همچنین برای وی صد هزار درهم فرستاد و او مرتکب این جنایت شد. اما معاویه بعهد خود وفا نکرد و این زن خیانت پیشه با مردی از قبیله آل طلحه ازدواج کرد و از او فرزندانی آورد که مردم همیشه آنها را با لقب «بنی مسمه الازواج» سرزنش می کردند. این ماجرا در سال دهم حکومت معاویه روی داد.

ابن عبدالبر در کتاب «الاستیعاب» می نویسد:

قتاده و ابوبکر بن حفص گفته اند: حسن بن علی(ع) را همسر او که دختر اشعث بن قیس بود, به نیرنگ و فریب معاویه مسموم نمود.

مدائنی می نویسد:

معاویه با فریب دادن جعده دختر اشعث بن قیس, امام حسن(ع) را مسموم نمود و به او وعده همسری با پسرش یزید و مبلغ صد هزار درهم را داده بود. در اثر این سم, امام(ع) چهل روز مریض بود و آنگاه از این دنیا رخت بربست. معاویه مبلغ مذکور را برای جعده فرستاد و از تزویج او برای پسرش یزید سرباز زد و گفت: «میترسم همان کاری را که با فرزند رسول الله(ص) نمودی, با پسر من بنمایی.»

شیخ مفید می نویسد: چون ده سال از سلطنت معاویه گذشت و تصمیم گرفت برای خلافت یزید از مردم بیعت بگیرد, به صورت مخفیانه از جعده دختر اشعث بن قی که همسر امام حسن بن علی(ع) بود, خواست که امام را مسموم کند و در قبال این جنایت با یزید ازدواج کرده و صد هزار درهم دریافت دارد. جعده این عمل را انجام داد و حضرت پس از گذراندن چهل روز بیماری به لقائ حق شتافت.

سبط ابن الجوزی در کتاب تذکره الخواص بنقل از دانشمندان مورخ می نویسد:

«امام حسن بن علی بدست همسرش جعده دختر اشعث بنقیس مسموم شد و طبق گفته شعبی معاویه را بر این عمل تشویق نموده وعده صد هزار درهم و همسری یزید را بوی داده بود. اما چون امام(ع) شهید شد, معاویه آن مبلغ را برای او فرستاد, ولی از تزویج جعده برای یزید, سرباز زد.»

سبط ابن الجوزی می گوید: جد من در کتاب«صفوه» بنقل از یعقوب بن سفیان می نویسد که جعده همان کسی است که حضرت امام مجتبیرا مسموم نمود.

شاعری سالهای بعد سرود:

«ای روزگار, تا به کی می خواهی آسوده و خرسند باشی, در حالیکه اندوه سراسر عالم را گرفته است. چرا که رسول الله(ص) در گذشته, علی مرتضی به شهادت رسیده, حسین بن علی کشته شد و حسن بن علی مسموم گردیده است.»

امام صادق(ع) میفرماید: «اشعث در خون امیرالمومنین شرکت داشت, دخترش جعده حضرت حسن بن علی(ع) را مسموم نمود و پسرش محمد از همکاران قتل حسین بن علی(ع) بود.»

نحوه شهادت امام حسن‏علیه السلام

امام حسن‏علیه السلام روز پنجشنبه هفتم صفر، و به قولى‏بیست و هشتم و به قول دیگر در آخر ماه صفر سال 49ه.ق در سن 47 سالگى بر اثر زهرى که به او خوراندندبه شهادت رسید، و در قبرستان بقیع (واقع در مدینه) به‏خاک سپرده شد.

نظرات شما عزیزان: