روایتی خواندنی از آیت ا... جوادی آملی ؛ در مورد راز نامگذاری امام زمان(عج) به «قائم»

حضرت مهدی(عج) مانند دیگر ائمه معصومین(ع) دارای القاب مختلفی نظیر حجت، منتظر، خلف صالح و غایب است که نام « قائم» را نیز می‌توان به این اسامی افزود. اما راز نامگذاری امام زمان(عج) به قائم چیست؟ آیت ا... العظمی جوادی آملی در کتاب «امام مهدی موجود موعود» به این پرسش با شیوایی و زیبایی پاسخ گفته‌اند که در ادامه علت این نامگذاری را می‌خوانید: وجود مبارک حجت بن الحسن(عج) دارای القاب و اسامی متعددی است که هریک وجه خاصی از آن ذات کریم را بیان می‏دارد. از القاب مشهور حضرتش می‏توان به «قائم» اشاره‏ای ویژه داشت، زیرا این نام مبارک در روایاتی آمده است که گویای سرّ لطیفی است. برای تسمیه آن پیشوای منتظر به قائم وجوه متعددی ذکر گردیده که به برخی از آنها اشاره می‏شود: 1. از حضرت باقر(ع) پرسیدند: مگر همه شما قائم به حق نیستید؟ فرمود: آری. گفتند: پس چرا تنها دوازدهمین شما به این نام، نامیده شد؟ فرمود: آن هنگام که جدّمان حسین(ع) به شهادت رسید، فرشتگان با اشک و آه، ضجه‏زنان گفتند:‌ای اله و‌ای سید ما! آیا نمی‏نگری که با بنده برگزیده و فرزند برگزیده تو چه می‏کنند؟ خداوند به آنان چنین وحی کرد:‌ای فرشتگان من آرام باشید! به عزّت و جلالم سوگند! حتماً از آنها انتقام خواهم گرفت، هرچند مدتها بگذرد؛ آنگاه پرده را کنار زد و امامان پس از حسین(ع) را به فرشتگان نمایاند؛ در میان آنان یکی ایستاده بود و نماز می‏خواند، پس خداوند به فرشتگان فرمود: با این شخص ایستاده (قائم) از آنها انتقام می‏گیرم. 2. بر اثر غیبت طولانی، یاد آن وجود مبارک از خاطره بسیاری از افراد محو و فراموش می‏شود و آنگاه حضرتش پس از این فراموشی ناگوار قیام می‏کند: 3. او را از آن جهت قائم نامیدند که قیام به حق او در میان قیام ائمه دیگر که همگی قائم به حق بودند از ویژگی خاصی برخوردار است. در ویژگی قیام آن حضرت روایاتی هست، از جمله حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) می‏گوید که به امام جواد(ع) عرض کردم که آرزو می‏کنم قائم آل محمد(ع) شما باشید و عدل و داد را در زمین بگسترانید. امام جواد(ع) فرمود که همه ما قائم به امر خدا و هدایت کننده به دین او هستیم؛ امّا آن قائم که خداوند با او زمین را از اهل کفر و عناد در برابر حق پاک می‏کند و از عدل و داد پر می‏سازد، من نیستم؛ او همان است که ولادتش از مردم مخفی و شخصش غایب می‏گردد... هم نام و هم کنیه رسول خداست... . نیز حضرت عبدالعظیم می‏گوید: تصمیم داشتم این مطلب را از حضرت جواد الائمه (ع) بپرسم که ایشان فرمود: قائم ما مهدی است که حتماً در غیبت بسر خواهد برد و باید منتظر ظهور آن حضرت بود و پس از ظهور باید از وی اطاعت کرد:... این لقب، تنها به امام عصر(عج) تعلق دارد، گرچه قبلاً گفته شد که قیام به قسط از شرایط عمومی امامت معصومان است: امّا لقب پرافتخار «قائم» از القاب اختصاصی حضرت بقیه ا... است: لیعدن أحدکم لخروج القائم؛ ینادی مناد من السماء باسم القائم(عج) فیسمع ما بین المشرق و المغرب... و هو صوت جبرئیل الروح الأمین و تنها آن حضرت به عنوان «قائم آل‏محمد» شناخته می‏شود: ان أدرکت القائم من آل محمد نصرته و منّا المصطفی و المرتضی و منّا یکون المهدی قائم هذه الاُمة، به گونه‏ای که به شیوه‏ای پسندیده مرسوم گردیده است که هنگام ذکر این نام شریف شنوندگان به احترام آن حضرت و به یاد او قیام می‏کنند.

  سیمای حکومت جهانی امام زمان(عج): قرآن کریم در زمینه ظهور و قیام حضرت مهدى(عج) مانند بسیارى از زمینه‏هاى دیگر، بدون اینکه وارد جزییات شود به صورت کلى و اصولى بحث کرده است؛... یعنی از تشکیل حکومت عدل جهانى و پیروزى کامل و نهایى صالحان در روى زمین سخن گفته است. این گونه آیات را مفسران اسلامى، به استناد مدارک حدیثى و تفسیرى، مربوط به حضرت مهدى و ظهور و قیام او دانسته اند. ما از مجموع آیات قرآنى که دانشمندان، آنها را ناظر به این موضوع دانسته اند و صراحت بیشترى دارند، جهت رعایت اختصار، سه آیه را مورد بررسى قرار مى‏دهیم: «وَلقَدْ کَتَبْنا فِى الزّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذّکْرِ أنّ الأرضَ یَرِثُها عِبادِىَ‏َ الصّالِحُون؛ ما، در (کتاب) زبور پس از تورات نوشته‏ایم که سرانجام زمین را بندگان صالح من به ارث خواهند برد.» در توضیح معناى این آیه یادآورى مى‏کنیم که: «ذکر» در اصل به معناى هر چیزى است که مایه تذکر و یادآورى باشد، ولى در آیه یاد شده به کتاب آسمانى حضرت موسى (ع) یعنى «تورات» تفسیر گردیده است به قرینه اینکه پیش از زبور معرفى شده است. طبق تفسیر دیگرى، «ذکر» اشاره به قرآن مجید است؛ زیرا که در خود آیات قرآن این عنوان به قرآن گفته شده است: «إِنْ هُوَ إِلّا ذِکْرٌ لِلْعالَمین» بنابراین، کلمه «من بعد» به معناى «علاوه بر» بوده و معناى آیه چنین خواهد بود: ما، علاوه بر قرآن، در زبور نوشته‏ایم که سرانجام زمین را بندگان صالح من به ارث خواهند برد. مرحوم شیخ مفید در آغاز فصل مربوط به حضرت مهدى - عجل ا... تعالى فرجه - به این آیه و آیه بعدى که نقل مى‏کنیم، استناد کرده است. در تفسیر این آیه از امام باقر (ع) نقل شده است که فرمود: این بندگان صالح، همان یاران مهدى در آخر الزمان هستند. مفسر برجسته قرآن، مرحوم «طبرسى» در تفسیر این آیه پس از نقل حدیث یاد شده مى‏گوید: حدیثى که شیعه و سنى از پیامبر اسلام(ص) نقل کرده اند، بر این موضوع دلالت دارد: «اگر از عمر دنیا جز یک روز باقى نماند، خداوند آن روز را آن قدر طولانى مى‏گرداند تا مردى صالح از خاندان مرا بر انگیزد و او جهان را پر از عدل و داد کند، همان گونه که از ظلم و جور پر شده باشد». اشاره قرآن به پیشگویى حکومت بندگان شایسته خداوند در روى زمین در کتاب تورات و زبور، نشان مى‏دهد که این موضوع از چنان اهمیتى برخوردار است که در کتابهای آسمانى پیامبران پیشین یکى پس از دیگرى مطرح مى‏شده است. جالب توجه این است که عین این موضوع در کتاب «مزامیر داوود» که امروز جزو کتابهای عهد قدیم (تورات) است و مجموعه‏اى از مناجاتها و نیایش‌ها و اندرزهاى داوود پیامبر (ع) است، به تعبیرهاى گوناگون به چشم مى‏خورد.از جمله در مزمور 37 مى‏خوانیم: «... شریران منقطع می‌شوند، اما متوکلانِ به خداوند وارث زمین خواهند شد و حال اندک است که شریر نیست مى‏شود که هر چند مکانش را استفسار نمایى، ناپیدا خواهد بود، اما متواضعان وارث زمین شده از کثرت سلامتى متلذذ خواهند شد». همچنین در همان مزمور چنین مى‏خوانیم: «... متبرکان (خداوند) وارث زمین خواهند شد، اما ملعونان وى منقطع خواهند شد». و باز در ذیل آیه دیگری می‌فرماید: « وَ نُریدُ أنْ نَمُنّ عَلَى الّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِى الأرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أئمًّه وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثینَ؛ اراده کرده‏ایم که بر مستضعفان زمین نعمت بخشیم و آنان را پیشوایان و وارثان (زمین) قرار دهیم». امیر مؤمنان (ع) پس از پیشگویى بازگشت و گرایش (مردم) جهان به سوى خاندان وحى، این آیه را تلاوت فرمود. «محمد بن جعفر»، یکى از علویان، در زمان مأمون بر ضد خلافت عباسى قیام کرد. او مى‏گوید: روزى شرح گرفتاری‌ها و فشارهایى را که با آنها روبه رو هستیم، براى مالک بن انس نقل کردم. او گفت: صبر کن تا تأویل آیه: «وَنُریدُ أنْ نَمُنّ عَلَى الّذین...» آشکار گردد. آیه دیگر با عنوان «وَعَدَ ا... الّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنّهُمْ فِى الأرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَیُمَکّنَنّ لَهُمْ دینَهُمُ الّذِى ارْتَضى‏ لَهُمْ وَلیُبَدِلَنّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوفِهِمْ أَمْناً یَعْبُدُونَنى لایُشْرِکُونَ بِى شَیئاً... (خداوند به کسانى از شما که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده اند، وعده داده است که حتماً آنان را خلیفه روى زمین خواهد کرد، همان گونه که پیشینیان را خلافت روى زمین بخشید؛ و دین و آیینى را که خود براى آنان پسندیده استقرار خواهد بخشید و بیم و ترس آنان را به ایمنى و آرامش مبدّل خواهد ساخت (آن چنان که) مرا مى‏پرستند و چیزى را براى من شریک قرار نمى‏دهند...). مرحوم «طبرسى» در تفسیر این آیه مى‏گوید: از خاندان پیامبر روایت شده است که این آیه درباره آل محمد(ص) نازل شده است. فردی به نام«عیّاشى» از حضرت على بن الحسین (ع) روایت کرده است که این آیه را خواند و فرمود: به خدا سوگند آنان شیعیان ما خاندان پیامبر هستند. خداوند این کار را در حق آنان به دست مردى از ما به انجام مى‏رساند و او مهدى این امت است. او همان کسى است که پیامبر(ص) درباره او فرمود: «اگر از عمر دنیا جز یک روز باقى نماند، خداوند آن روز را آن قدر طولانى مى‏گرداند تا مردى از خاندان من حاکم جهان گردد. اسم او اسم من (محمد) است، او زمین را از عدل و داد پر مى‏سازد، همان گونه که از ظلم و جور پر شده باشد». «طبرسى» مى‏افزاید: این معنا در تفسیر این آیه از امام محمدباقر (ع) و امام صادق (ع) نیز روایت شده است. منبع روزنامه قدس-- عصرانه 21/ 10/ 92

  نویسنده : نخعی / امام جماعت مسجد

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: